Park. Krajobrazowy „Podlaski Przełom Bugu" utworzony został w 1994r. a głównym celem jego utworzenia stało się zachowanie w stanie naturalnym najcenniejszych pod względem przyrodniczym, krajobrazowym i kulturowym fragmentów lewobrzeżnej doliny Bugu w granicach dawnego województwa bialskopodlaskiego. Aktualnie park zajmuje część terenu gmin województwa lubelskiego - Konstantynów, Janów Podlaski, Rokitno, Zalesie i Terespol oraz województwa mazowieckiego tj : Łosice, Platerów i Sarnaki.

Powierzchnia parku wynosi 30 904 ha, zaś jego otuliny liczy 17 131 ha. Rozciąga się on wzdłuż rzeki Bug od doliny rzeki Tocznej w części północnej do ujścia Krzny w miejscowości Neple w części południowej.

 

Zgodnie z fizjograficznym podziałem Polski (Kondracki, 1990), park jest położony na wschodnim krańcu Niziny Środkowopolskiej w makroregionie Nizina Południowopodlaska (mezoregion Podlaski Przełom Bugu).

Ukształtowanie terenu oraz swoisty charakter tutejszego krajobrazu są efektem kilkakrotnych nawrotów i regresji lodowca w okresie dwóch ostatnich zlodowaceń - środkowopolskiego i bałtyckiego, jak również w znacznie mniejszym stopniu poprzez erozyjne działanie rzeki Bug.

 

Bug należy do największych i najlepiej zachowanych rzek nizinnych w naszym kraju, jego koryto ma charakter rzeki „dzikiej”, meandrującej co stanowi najważniejszy jej walor. Szerokość i głębokość koryta są zmienne a w głównym nurcie napotykamy zarówno głębokie doły jak i płycizny a nawet wyspy. Rzeka ta jest zasilana przez spływ wód deszczowych oraz pochodzących z topniejącego śniegu i w okresie przechodzenia wielkich wód następuje odcinanie zakoli powodujące prostowanie koryta i powstawanie starorzeczy. W korycie rzeki nieustannie zachodzą naturalne procesy erozyjne, polegające na wymywaniu brzegów na łukach wklęsłych oraz nanoszeniu materiału na łukach wypukłych.

Dolina Bugu urozmaicona jest obecnością mniejszych rzek takich jak: Krzna, Czyżówka, Sarenka czy Toczna, które stanowią dopływy Bugu, niewielkich śródpolnych i śródleśnych oczek wodnych oraz starorzeczy. Wiele z nich ma naturalne połączenie z Bugiem i są zasilane przez jego wody, inne są wypłycone i silnie zarośnięte roślinnością wodną i szuwarową. Niewątpliwie starorzecza stanowią bardzo cenne obszary przyrodnicze, zwiększając bioróżnorodność terenu. W nich obserwujemy szybki rozwój roślinności wodnej – przybrzeżnej i szuwarowej, która może pełnić rolę schronień, wylęgarni i żerowisk dla różnych organizmów np. ryb, owadów czy ptaków.

 

            Flora parku reprezentowana jest przez ponad 760 gatunków naczyniowych, w tym wiele jest chronionych. Do najcenniejszych należą: zimoziół północny (Linnaea borealis), mieczyk dachówkowaty (Gladiolus imbricatus), kosaciec syberyjski (Iris sibirica L.), parzydło leśne (Aruncus dioicus), orlik pospolity (Aquilegia vulgaris L.), lilia złotogłów (Lilium martagon L.), kukuczka kapturkowata (Neottianthe cucullata), tajęża jednostronna (Goodyera repens), brzoza niska (Betula humilis), goździk piaskowy (Dianthus arenarius), zawilec wielkokwiatowy (Anemone sylvestris L.) oraz widłaki.

 

Bogatą awifaunę terenów parku reprezentuje ponad 140 gatunków, w tym wiele rzadkich i ginących, które umieszczono w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. Należą do nich: orlik krzykliwy (Clanga pomarina), puchacz (Bubo bubo), bocian czarny (Ciconia nigra) czyli ptaki dużych kompleksów leśnych oraz sieweczka obrożna (Charadrius hiaticula) i rybitwa białoczelna (Sternula albifrons), które obok sieweczki rzecznej, innych rybitw i mew gniazdują na plażach i piaszczystych łachach. Z korytem Bugu związane jest też występowanie jaskółki brzegówki i zimorodka, które swe gniazda zakładają w urwistych brzegach rzeki. Łęgi wierzbowo-topolowe są miejscem lęgowym dla m.in. strumieniówki, remiza, dziwonii, dudka i krętogłowa. Na zalewanych i ekstensywnie użytkowanych wilgotnych łąkach występują: rycyk, czajka, krwawodziób, kszyk, cyranka, rybitwa czarna oraz błotniak łąkowy. Rozległe łąki i pastwiska są doskonałą bazą pokarmową dla bociana białego (Ciconia ciconia), który od lat na terenie parku występuje licznie.

Z rzadkich, objętych ścisłą ochroną gatunkową ryb, w Bugu stwierdzono m.in. kiełbia białopłetwego i kozę złotawą. W niektórych starorzeczach sporadycznie występuje żółw błotny a ssaki na terenie parku reprezentują wydra i bóbr oraz bardzo rzadko spotykany wilk.